เครื่องบินตกหลุมอากาศคืออะไร เกิดได้อย่างไร

ในเหตุการณ์ของสายการบินสิงคโปร์แอร์ไลน์ เที่ยวบิน SQ321 ที่ลงจอดฉุกเฉินที่สุวรรณภูมิ เหตุจากสภาพอากาศแปรปรวนรุนแรง จนมีผู้เสียชีวิต ทำความรู้จักการตกหลุมอากาศ และระดับความแปรปรวนอากาศที่เกิดจากการเดินทางโดยเครื่องบินกัน

เครื่องบินตกหลุมอากาศคืออะไร เกิดได้อย่างไร

คนที่เดินทางด้วยเครื่องบินบ่อย ๆ มักพบเหตุการณ์การกระตุกอย่างกะทันหันที่เกิดขึ้นเมื่อเครื่องบินเข้าสู่หลุมอากาศ ซึ่งสามารถทำให้เครื่องบินเคลื่อนที่และเปลี่ยนระดับความสูงอย่างกะทันหัน หลุมอากาศส่วนใหญ่เกิดขึ้นในเมฆที่มีลมพัดขึ้นและลง โดยส่วนใหญ่จะเป็นหลุมอากาศที่ค่อนข้างเบา แต่ในเมฆขนาดใหญ่ ที่ก่อให้เกิดพายุฝนฟ้าคะนอง การเคลื่อนไหวของอากาศที่วุ่นวายสามารถก่อให้เกิดหลุมอากาศระดับปานกลางหรือแม้แต่ขั้นรุนแรงได้

หลุมอากาศ เกิดจากอากาศส่วนบน และอากาศส่วนล่าง มีความเร็ว และความหนาแน่นในการทำให้เครื่องบินโดยสารเคลื่อนที่แตกต่างกัน เมื่อเครื่องบินเคลื่อนที่ผ่านอาจทำให้เกิดการกระทบ สั่นสะเทือน เหมือนตกหลุม จึงเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นได้บ่อย เมื่อเครื่องบินโดยสาร บินเข้าไปใกล้รอยต่อระหว่างขอบนอกของกระแสลมกรด (Jet Stream) กับบริเวณสภาพอากาศปกติ ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่ไม่สามารถคาดการณ์ล่วงหน้าได้

‘การตกหลุมอากาศ’ อาจมีระดับความรุนแรงของความปั่นป่วน อยู่ในขั้นปานกลางถึงขั้นรุนแรง

เครื่องบินตกหลุมอากาศ (Air Pocket) คือ หนึ่งในเหตุการณ์ที่สามารถเกิดขึ้นได้ โดยผู้โดยสารจะรู้สึกเหมือนกับว่าเครื่องบินจะมีการส่าย สั่น และลดระดับไปจากระดับการบินเดิมเล็กน้อย ซึ่งหากอากาศมีการแปรปรวนอย่างรุนแรงจะทำให้เกิดความเสียหายได้ 

เครื่องบินตกหลุมอากาศเกิดขึ้นตอนไหน

1. เกิดขึ้นเมื่อเครื่องบิน บินเข้าไปใกล้กับรอยต่อระหว่างขอบนอกของกระแสลมกรด กับบริเวณสภาพอากาศปกติ เรียกว่า "บริเวณความปั่นป่วนในอากาศแจ่มใส" (Clear air turbulence: CAT)

2. เกิดขึ้นเมื่อมีลมพัดปะทะภูเขา ทำให้อากาศอีกด้านปั่นป่วน เกิดเป็นหลุมอากาศ สาเหตุข้อนี้สามารถคาดการณ์ได้ และโดยส่วนใหญ่ถ้าหลีกเลี่ยงไม่ได้ นักบินจะเตือนผู้โดยสารให้ทราบ

3. พายุฝนฟ้าคะนอง ทำให้เกิดหลุมอากาศ ฝนฟ้าคะนอง สาเหตุข้อนี้สามารถตรวจพบได้ นักบินจึงหลีกเลี่ยงไม่บินไปใกล้ได้

ระดับความรุนแรง : ความแปรปรวนอากาศ

• ความรุนแรง ระดับเล็กน้อย (Light)  : สภาพอากาศเกิดความแปรปรวนเล็กน้อย ผู้โดยสารจะต้องรัดเข็มขัด และอยู่กับที่ สิ่งของต่างๆ ในเครื่องบินต้องเก็บให้เรียบร้อย ความรุนแรงในระดับนี้ ผู้โดยสารอาจจะไม่รู้สึกถึงการสั่น

• ความรุนแรง ระดับปานกลาง (Moderate): สภาพอากาศเกิดความแปรปรวน โดยผู้โดยสารจะต้องรัดเข็มขัด และอยู่กับที่ ความรุนแรงนี้อาจทำให้ผู้โดยสารอาจถูกโยนตัวเป็นครั้งคราว แม้รัดเข็มขัด และสิ่งของต่างๆ ในเครื่องบินอาจเคลื่อนที่ได้

• ความรุนแรง ระดับรุนแรง (Severe): สภาพปั่นป่วนทำให้นักบินไม่สามารถควบคุมเครื่องบินได้ชั่วขณะหนึ่ง ผู้โดยสารจะถูกโยนตัวขึ้น - ลง อย่างรุนแรง ขณะรัดเข็มขัด พร้อมกับสิ่งของต่างๆ อาจถูกโยนขึ้น และลอยตัวในอากาศได้

• ความรุนแรง ระดับรุนแรงมากที่สุด  (Extreme) : หนึ่งในระดับที่เกิดขึ้นน้อยมาก ทำให้สภาพอากาศเกิดความแปรปรวน ทำให้นักบินไม่สามารถควบคุมเครื่องบินได้เลย เครื่องบินถูกโยนขึ้น - ลง อย่างรุนแรง มาก นักบินไม่สามารถควบคุมเครื่องบินได้ และอาจสร้างความเสียหายต่อตัวเครื่องบินได้

วิธีป้องกันอันตรายขณะตกหลุมอากาศ 

“หลุมอากาศ” แม้จะไม่ได้อันตรายเพราะไม่ทำให้เครื่องบินตกก็จริง แต่บางครั้งการเกิดขึ้นของหลุมอากาศ ก็ไม่สามารถรับรู้ล่วงหน้าได้ ดังนั้น ผู้โดยสารและลูกเรือจะต้องนั่งประจำที่  รัดเข็มขัดนิรภัยให้กระชับ ตลอดการเดินทางอาจเป็นวิธีที่ดีที่สุดที่จะช่วยให้เรารับมือกับการเผชิญความรุนแรงของการตกหลุมอากาศในทุกระดับ

มีสติและฟังคำแนะนำของพนักงานต้อนรับอย่างเคร่งครัด ซึ่งโดยปกติแม้จะไม่มีเหตุการณ์ผิดปกติใดๆ แต่ทุกสายการบินจะแนะนำให้ผู้โดยสารรัดเข็มขัดนิรภัยตลอดเวลาเมื่ออยู่บนเก้าอี้ที่นั่งตลอดการเดินทาง เพื่อป้องกันอันตรายจากเหตุที่ไม่คาดคิด